İSRAİL'İ KİM DURDURACAK?

İsrail'in Filistin topraklarındaki askeri operasyonları ve politikası yıllardır uluslararası camianin tartışma konusudur. Bu durum, "İsrail'i kim durduracak?" sorusunu gündeme getirmektedir. Uluslararası hukuk, bölgesel aktörler ve sivil toplum hareketleri bu sorunun cevaplarından bazılarıdır. Ancak, mevcut güç dengeleri göz önüne alındığında İsrail'e karşı etkili bir yaptırım uygulanıp uygulanamayacağı muammadır.

Birleșmiş Milletler, İsrail'in işgal altındaki topraklardaki faaliyetlerini defalarca kınamış ve çeşitli kararlar almıştır. BM Güvenlik Konseyi'nin 242 ve 338 sayılı kararları, İsrail'in 1967 öncesi sınırlarına dönmesini istemektedir. Ancak bu kararların uygulanabilirliği sınırlıdır. Özellikle ABD'nin, İsrail'e yönelik yaptırım kararlarını veto etmesi BM'yi etkisizleştirmektedir. Uluslararası Adalet Divanı ve Uluslararası Ceza Mahkemesi de İsrail'in savaş suçları iddiaları üzerine bazı incelemeler yapmıştır fakat herhangi bir bağlayıcı karar çıkmamıştır.

Geçmişte Arap dünyası İsrail'e karşı birleşik bir tavır almış olsa da, son yıllarda durum farklıdır. 2020'de Birleșik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Fas ve Sudan israil ile diplomatik ilişkilerini normalleștirmiştir (Abraham Anlaşmaları). İsrail ile Ürdün ve Mısır da daha önce barış anlaşmaları yapmış ülkeler arasında yer alır. İsrail'e karşı aktif direnişi sürdüren iki önemli ülke İran ve Lübnan'dır. İran, İsrail'i bölgedeki en büyük tehdit olarak görmekte ve açıkça karşıt bir politika izlemektedir. 1979'daki İran İslam Devrimi'nden sonra İran, İsrail'i tanımadığını ilan etmiş ve Filistin davasına destek vermeye başlamıştır. İran, Hamas ve Hizbullah gibi gruplara askeri ve mali yardım sağlayarak İsrail'e karşı dolaylı bir savaş yürütmektedir. İran Devrim Muhafızları bünyesindeki Kudüs Gücü, özellikle Lübnan ve Gazze'deki milis gruplara eğitim ve silah desteği resmi olarak vermektedir.

Lübnan, İsrail'in askeri operasyonlarına en fazla maruz kalan ülkelerden biridir. Lübnan merkezli Hizbullah, İsrail'e karşı askeri ve siyasi direniş gruplarından biri olarak öne çıkmaktadır. 1982'de İsrail'in Lübnan'ı işgal etmesine karşı kurulan Hizbullah, İran'ın doğrudan desteğiyle büyümüştür. 2006 Lübnan Savașı, İsrail ile Hizbullah arasındaki en büyük çatışmalardan biri olmuş ve İsrail'in Hizbullah'ı yok etme girişimi bașarısız olmuştur. Bugün Hizbullah İsrail sınırına yakın bölgelerde önemli bir askeri varlık göstermekte ve füze sistemleriyle İsrail'e tehdit oluşturmaktadır.

İsrail'e karşı uluslararası kamuoyunda da bir baskı mevcuttur. Boykot, Tecrit ve Yaptırımlar hareketi (BDS), İsrail'e ekonomik, akademik ve kültürel yaptırımlar uygulanmasını savunmaktadır. BDS, birçok Avrupa ülkesinde destek bulmuş ve bazı büyük şirketlerin İsrail ile iş yapmayı bırakmasına neden olmuştur. Ancak, İsrail'in güçlü ekonomisi ve ABD bașta olmak üzere Batı'dan aldığı destek ile BDS'nin etkisi sınırlı kalmaktadır.

İsrail'in mevcut politikalarını durdurmak veya değiştirmek için uluslararası toplumdan daha kararlı adımlar atılmalıdır. Ancak, BM'nin etkisizliği, Arap ülkelerinin duyarsızlığı ve ABD'nin İsrail'e verdiği destek göz önüne alındığında, kısa vadede İsrail'e karşı sert bir yaptırım uygulanması görünmemektedir. Buna rağmen, İran ve Hizbullah gibi aktörlerin İsrail'e yönelik direnişi sürmektedir ve bu durum çatışmaların devam edeceğini göstermektedir.

Son olaylar ışığında Türkiye ise İsrail'in Gazze'deki saldırılarına sert tepki göstermiş ve diplomatik adımlar atmıştır. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail'in eylemlerini "soykırım" olarak nitelendirirken, Türkiye uluslararası platformlarda Filistin davasını savunmaya devam etmektedir. Ayrıca, İsrail ile bazı ticari ilişkiler askıya alınmış, diplomatik temaslar sınırlandırılmıştır. Türkiye'nin bölgedeki rolü, İsrail'e karşı tepkilerin șekillenmesinde önemli bir faktör olmaya devam etmektedir.

Kaynakça 

•Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları, 242 ve 338, (un.org) 

•İran ve Filistin sorunu, (Iram Center, 2023) 

•Hizbullah ve İran İlişkileri, (Mehr News, 2024) 

•Boykot ve Yaptırımlar, (bdsmovement.net) 

•Arap ve İsrail İlişkileri, Anlaşmalar, (Middle East Institute, 2024) 

•T.C. Cumhurbaşkanlığı. (2024). Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsrail'e yönelik açıklamaları. 

•T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2024). Türkiye'nin Filistin politikası ve İsrail ile ilişkileri.

Muhammet Akif Özyolcu

BÖLGESEL ANALİZ TOPLULUĞU

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ