RUSYA SURİYE'DE NEDEN KAYBETTİ ?

 

Ortadoğu’da dengeleri değiştiren önemli bir adım olarak Rusya 2015’te Suriye’ye askeri olarak bir müdahalede bulundu.Sovyetlerden sonra tekrar Ortadoğu’da sıcak denizlerde savaş gemisini yüzdürmek son derece büyük bir gelişme olmuştur. Kremlin’de, bu müdahale ile Beşar Esad rejimini güçlendirip Ortadoğu’da etkisini göstermeyi ve hatta arttırmayı özellikle Batı’ya meydan okumak için alan açmayı hedefledi. Akdenizde limana sahip olmak Rusya için paha biçilemez çünkü bölge hakimiyetini bu sayede oldukça genişletebilir.Ancak, çatışmaların ve diplomatik sürecin geldiği noktada, Rusya’nın hedeflerine tam olarak ulaşamadığı görülüyor. 

30 Eylül 2015 binlerce asker, gemi ve uçak Rusya’dan Suriye’nin özellikle Kuzey kesimine aktarıldı. Kremlin, bölgesel ve bireysel çıkar odaklı olarak Suriye üzerinden hamleler yapmaya devam etti.Rusya Karadeniz’de Kırım’ın ilhakından sonra bildiğimiz üzere SSCB’nin Karadeniz Sivastapol üzerinden tüm akdenize etkisi yadsınamazdı ve bunu devam ettirmek istediler.Örneğin Soğuk Savaş’ta Rusya en büyük donanma üssü olan Tartus Limanını etkin biçimde kullandı. 

Rus ordusu Suriye üzerinden deneyim ve oldukça büyük istihbarat sağlıyordu .Silah üretimi için testlerini gerçekleştirme imkanı buldu.Silah satışları için oldukça önemli bir kanıt ellerinde hazır duruma gelmişti.Küresel rekabette bölgesel güç olarak Tartus limanında nükleer gemi dahil oldukça önemli bir güç kazandılar. Ayrıca Ukrayna savaşı öncesinde de bu limanda gemi sayısını arttırmıştır. 

Ukrayna Savaşı’nın Suriye’ye yansıması 

Ukrayna Savaşı ve Suriye iç savaşı, farklı coğrafyalarda ve farklı zamanlarda yaşanmasına rağmen, bazı ortak noktaları ve birbirlerini etkileyen yönleri bulunmaktadır.

Ortak Noktalar ve Etkileşimler;

•  Büyük Güçlerin Müdahalesi: Her iki savaşta da Rusya, önemli bir aktör olarak yer almaktadır. Rusya, hem Ukrayna’da hem de Suriye’de kendi çıkarlarını korumak ve bölgesel etkisini artırmak amacıyla askeri ve siyasi olarak müdahale etmiştir.

• İnsan Hakları İhlalleri: Her iki savaşta da sivil halka yönelik ciddi insan hakları ihlalleri yaşanmıştır. Bu ihlaller, uluslararası toplum tarafından kınanmıştır.

•  Silah ve Ekipman Kullanımı: Hem Ukrayna hem de Suriye savaşlarında gelişmiş silah ve askeri teçhizat kullanılmıştır. Bu durum, savaşın süresini uzatmış ve yıkıcı etkilerini artırmıştır.

•  Mülteci Krizi: Her iki savaş da büyük çaplı göç hareketlerine neden olmuştur. Milyonlarca insan evlerini terk etmek zorunda kalmış ve komşu ülkelere sığınmıştır.

•  Enerji Güvenliği: Hem Ukrayna hem de Suriye, önemli enerji kaynaklarına sahiptir. Bu kaynaklar, savaşın başlamasından önce olduğu gibi savaş sırasında da büyük güçlerin ilgi odağı olmuştur.

Esad’ın Düşüşü ve Rusya’nın Müdahale Edememesi

•  Ukrayna Savaşı’nın Yükü: Rusya şu anda Ukrayna’da büyük bir savaş yürütüyor. Bu savaş, Rusya’nın askeri ve ekonomik kaynaklarını ciddi şekilde zorluyor. Yeni bir cephe açmak, Rusya için çok büyük bir yük olmaktadır. 

• Uluslararası Basınç: Rusya’nın Suriye’deki müdahalesi zaten uluslararası alanda büyük eleştirilere neden olmuştu. Yeni bir müdahale, Rusya’yı daha fazla izole eder ve yaptırımlarla karşı karşıya bırakır.

•  İç Siyasi Durum: Rusya’da da bazı iç siyasi sorunlar yaşanıyor. Yeni bir dış müdahale, bu sorunları daha da derinleştirir ve iç karışıklıklara yol açar.

•  Askeri Kaynakların Sınırlılığı: Rusya’nın askeri gücü sınırlı bir hale  gelmiştir. Özellikle Ukrayna savaşında kaybedilenler göz önüne alındığında, Suriye’de etkili bir müdahalede bulunmak zor olmaktadır. 

•  Beşar Esad Rejimi’nin Zayıflaması: Beşar Esad rejimi, uzun süren iç savaş ve uluslararası yaptırımlar nedeniyle zayıflamıştır. Bu durumda, Rusya’nın müdahalesi bile rejimi kurtarmaya yetemedi. 

“Milyarlarca doları Esad rejimine yatırıp neticede karşılığında sadece Esad ve ailesine kalan, Humeymin hava üssünü Afrika’daki hayati yatırımları için üs olarak yıllarca kullanan ve şimdi bundan mahrum kalan, bir ülkenin varlığını sürdürmek için asla güvenilir bir partneri olamayacağı gerçeği ile ciddi bir prestij kaybeden, kimseyi arkada bırakmayız mottosu ile hareket ettiğini söyleyen Putin’in çaresizliğini, İran’ın da en büyük kaybeden olmasıyla Orta Doğuda artık kaybolan Rus ortaklığı ve ağırlığı, son 9 yılda Esad rejimi uğruna ölen onlarca Rus askerininin “şimdi bu gençler ne uğruna öldüler” noktasına gelmesi, 21. Yüzyılın en dahi siyasetçisi denilen Vlademir Putin’in Ukrayna’dan sonra bir kez daha ne kadar büyük bir fayda-maliyet analiz hatası yaptığının görüldüğü bir süreç yaşanıyor.”

 KAYNAKÇA:

• https://www.bbc.com/turkce/articles/c8rjg112n26o

• https://www.bbc.com/turkce/articles/c5y74d5dkk9o

• https://www.dw.com/tr/analiz-suriyedeki-rus-asker%C3%AE-%C3%BCslerinin-ak%C4%B1beti-ne-olacak/a-71030304

• https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya-disisleri-bakanligi-bessar-esed-gorevden-ayrilma-karari-aldi-ve-ulkeyi-terk-etti/3418110

• https://dergipark.org.tr/tr/pub/iibfdkastamonu/issue/29620/317991

• https://www.youtube.com/watch?v=uO5hZhynPKU

• https://tr.euronews.com/2024/12/20/turkiye-ve-rusya-suriye-konusunda-nasil-pozisyon-alacak

EDANUR AYDIN

BÖLGESEL ANALİZ TOPLULUĞU

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER 

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ