BULGARİSTAN TÜRKLERİ'NİN BULGARİSTAN SEÇİMLERİNDEKİ ETKİSİ VE POTANSİYEL ROLÜ

 

Eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin desteğiyle 1944'te hükümeti devirerek yönetimi ele geçiren Bulgaristan Komünist Partisi iktidar olduğu 45 yıllık sürenin son senelerinde ülkedeki Türkleri asimile etmeyepolitikasını benimsedi.Tek milletli bir devlet yaratma çabası içerisine giren iktidar Türklerin isimlerini değiştirdi. "Bulgarlaştırma" girişimleri sonucu 1985 sonuna dek 310 bin kişinin isimleri değiştirildi.Ülkede uygulanan asimilasyon kampanyasına karşı Türklerin varlıklarını ve isimlerini koruma çabası sırasında 24 kişi katledildi.Kırcaali şehri civarında başlayan hak arayışı girişimleri, tüm ülkeye yayıldı. 1989'da devrilen komünist rejimin başındaki Todor Jivkov yönetimi, amacına ulaşamayınca ,uygulanan asimilasyon ve baskı sürecinin sonunda  Türkiye ile sınırları açtı. Yaklaşık 360 bin Türk Türkiye'ye göç etti.Türkiye'ye yönelik 1989 göçü, Bulgaristan Türklerinin yaşadığı zulüm tarih sayfasına taşınan insani trajedilerinden biri oldu.

Bulgaristan Türklerinden 300.000'den fazla kişinin göçüne sebep olan Jivkov rejiminin çöküşünden sonra yeni kurulan Bulgaristan hükûmeti 29 Aralık 1989'da Bulgaristan'daki Türklerin Türkçe adlarını alma özgürlüğünü, ibadeti yapma özgürlüğünü ve Türkçe konuşma hakkını tanımıştır.Nisan 2012'de Bulgaristan Parlamentosu 1987-1989 yıllarında Bulgaristan'da yapılmış olan Türk asimilasyonunu kınamıştır ve 1989 sürgünüyle Türkiye'ye gitmek zorunda kalan Türklerin yeniden Bulgaristan vatandaşlık haklarını alma haklarını kazanmışlardır.Ve yönetimi seçme haklarını kazanmışlardır.

Bulgaristan'da başta  Haskovo, Filibe, Kırcaali, Sofya, Razgrad, Şumnu Eski Cuma, Silistre,ve , Burgaz  gibi  yerleşim bölgelerinde halen Türkler yaşamaktadırlar. 2021 yılında 514,836 Türk asıllı Bulgaristan vatandaşı vardır ve bu da onları ülkenin en büyük etnik azınlığı yapmaktadır.Türkler Bulgaristan nüfusunun %20sini oluşturmaktadır. Bulgaristan Türkleri aynı zamanda Balkanlar'daki en büyük Türk nüfusudur.Ve ülkenin yönetiminde büyük söz sahibidirler.

Bulgaristan’da 240 üyeli 48. Parlamentonun oluşturulması için genel seçim düzenlendi.ve Bulgaristan Türklerinin,Bulgaristan genel seçiminde oy kullanması için 61 ülkede 737 seçim sandığı kurulurken, Türkiye'de ise 24 ilde 162 sandık kurulmuştu. Türkiye'deki sandıklarda yaklaşık 70 bin kişi oy kullanırken, oyların yüzde 93'ünü HÖH aldı.

Sonuçlara göre Boyko Borisov liderliğindeki Bulgaristan'ın Avrupalı Geleceği için Vatandaşlar Girişimi (GERB) ile Demokratik Güçler Birliği partilerinden oluşan ittifak oyların yüzde 26,54'ünü alarak seçimi birinci sırada tamamladı.Kiril Petkov liderliğindeki Değişime Devam Ediyoruz ve Demokratik Bulgaristan partilerinden oluşan ittifak oyların yüzde 24,61'ini, Avrupa Birliği (AB) ve NATO karşıtı söylemleri ve Rusya’ya yakınlığı ile bilinen Vazrajdane partisi oyların yüzde 14,91'ini, çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi  ise oyların yüzde 13,55'ini aldı. Bulgaristan Sosyalist Partisi oyların yüzde 8,96'sını ve Slavi Trifonov'un kurduğu Böyle bir Halk Var partisi ise oyların yüzde 4,12'sini alarak meclise girmeye hak kazandı.

Çıkan sonuçlarda oy dağılımına bakıldığında ise  meclisteki hiçbir parti tek başına hükümet kuramayacak. Hiçbir siyasi partinin mecliste 121 sandalyeye ulaşamadığı seçimde, partiler koalisyon için müzakerelere gitmek zorunda kalacak.Ama partilerin koalisyon kurmakta zorluk yaşayacağı gözlemlenmektedir ve ortaya çıkan seçim sonucunda bu durum toplumun bölünmesinin açık bir işareti olarak değerlendirilmektedir.

Bulgaristan’da arka arkaya seçimlerin gerçekleşmesinin sebebi partilerin benimsediği kutuplaştırıcı politikalar olarak görülmektedir.Parti politikaları taban tabana zıt olan gruplar mecliste de koalisyon oluşturamadığı için 2 buçuk yılda 5. kez sandık başına gidildi. Bulgaristan’da Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi yapılan 4 seçimde de 3. olmasına rağmen diğer partilerin koalisyona yaklaşmaması Bulgaristan’ı istikrarsızlığa ve ekonomik çöküşe götürmektedir. Bu gidişatın engellenmesi için oy kullanan,ülkenin %20 sini oluşturan Türkler’in hükümetin içerisinde söz sahibi olmadan bölgede yaşanan sorunların çözümünde bir etkiniz olması söz konusu değildir. Bulgaristan Türkleri’nin oyları ile  hükümet kurulmasını sağlanabilir.Bu  durum sayesinde de Bulgaristan ve Türkiye arasındaki yüksek olan ekonomik, ticari ve kültürel ilişkilerin daha da yükseğe çıkmasını sağlayabilir.Türkiye-Bulgaristan arasındaki ilişkileri güçlendirmek için orada istikrarlı bir hükümetin kurulmasını gerekmektedir.Bulgaristan Türkleri’nin işbirliği ile Bulgaristan hükümet krizinden çıkabilir ve bu yöntem ile Türkler iktidarda söz sahibi olabilir.

ÖZLEM ÖZTÜRK

BÖLGESEL ANALİZ TOPLULUĞU

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER