BALKAN POMAKLARI

Ülkemizin Avrupa’ya açılan kapısı Balkan coğrafyası tarih boyunca birçok medeniyetin himayesine girdiğinden yoğun bir kültüre sahip. Özellikle  Müslümanlığın ve Hristiyanlığın hem dini hem kültürel kesişim noktası olan bu topraklarda birçok etnik grup yaşıyor. Bunlardan biri de Pomaklar.

Pomaklar üzerine yapılan akademik çalışmalarda kökenleri hakkında kesin bir karara varılamadığını görüyoruz. Yunan kaynaklarında yunan kökenli oldukları Türk kaynaklarında Peçenek-Kıpçak boylarına dayanan bir geçmişleri olduğu bu yüzden Türk oldukları yazılı olmasının yanında Bulgar kaynaklarına göreyse Pomaklar, Osmanlı devletinin balkan coğrafyasını fethi sonucu Osmanlı devleti tarafından zorla Müslümanlaştırılmış Bulgar halkıdır. Köken tartışmaları bu üç sav üzerinde sürerken şu anda Müslüman ve Slav bir halk olarak kabul etmekteyiz. Avrupa’nın en kalabalık etnik grubu olan Slav kökenli Pomakların Müslümanlık ile tanışmaları Osmanlı’nın Balkan coğrafyasına hakim olmasıyla başlayan bu durum  550 yıldan uzun süren hakimiyet ile Pomakların Türk-İslam sentezi kültürle tanışmasını sağlıyor.

Osmanlı’nın Balkan topraklarını parça parça kaybetmesi ve ardından yıkılmasıyla ilk önce ayrışan daha sonra Yugoslavya devleti adı altında birleşip 1900’lü yılların sonuna doğru bağımsızlık ilan eden devletler ile yıkılma sürecine giren ve nihayetinde 2003 yılında Yugoslavya Federal cumhuriyetinin Sırbistan-Karadağ adını almasıyla haritalardan silinen Yugoslavya devleti Bosna-Hersek-Hırvatistan-Slovenya-Kuzey Makedonya-Sırbistan-Karadağ-Kosova gibi devletlere ayrılıyor. O topraklarda yaşayan her etnik grup gibi bu durum Pomak halkını da etkiliyor. Şu anda ortalama 500 bin nüfusa sahip olduklarını düşündüğümüz  Pomaklar çoğunluğu Bulgaristan olmak üzere Trakya’nın bazı kesimlerinde ve Makedonya’da yaşamlarını sürdürüyorlar. 93 Harbi ile ülkemize gelen Pomaklar şuan da Bulgaristan sınırına yakın köylerde ve Çanakkale Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Balıkesir gibi illerimizde yaşıyorlar. Pomak halkı Slav kökenli Bulgarca ve Kıpçak-Peçenek Türkçesinin de içinde bulunduğu Pomakça dilini konuşuyorlar. Maalesef unutulmaya yüz tutmuş yakın gelecekte kaybolacağı ön görülen bir dil  Pomakça.

Pomakça dilinde birkaç kelime

Nasılsın?- Kak si?

Teşekkürler - Blagodarja

İyi günler! - Dobar den!

ÖZLEM ŞANGÜL

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER

BÖLGESEL ANALİZ TOPLULUĞU