Rusya-Ukrayna Gerginliğinde Son Durum
Yıllardır
süren Rusya Ukrayna arasındaki gerilim son zamanlarda hat safhaya aşmış
durumda. Ukrayna’nın NATO’ya üyelik süreciyle başlaması ile beraber Rusya’nın sınırdaki
hareketliliği gün geçtikçe devam ediyor. Bölgede son günlerde yaşanan
gelişmeler ve tarafların açıklamaları ve tutumları…
ABD Savunma
Bakanlığına (Pentagon) göre Rusya’nın batı sınırına 100 binden fazla askeri
yığınak konuşlandırdığını uydu görüntüleriyle ve istihbarat yardımıyla
doğruladı. Rus yetkililer bu askeri yığınağı doğrulamıyor. Rus ordusunun tatbikatlar gerekçesiyle
Ukrayna’nın doğu sınırında, kuzeyde Belarus’ta ve Karadeniz’de son aylardaki
askeri faaliyetlerini artırması dikkati çekiyor. Bu konuşlandırmadan sonra sınırdaki
hareketliliği arttırdı, Ukrayna ve NATO’dan gelen tepkileri arttı. Bunun
üzerine Rusya askerlerini Belarus’a konuşlandırdı. Eş zamanlı olarak zırhlı
araçlar, toplar ve Rus tarafından yapılan
resmi açıklamalara göre, Belarus’a bugüne kadar iki S-400 hava savunma sistemi,
Su-35 savaş uçakları, Pantsir-S hava savunma füze sistemleri gönderildi.
Birçok askeri teçhizat Belarus’a taşındı. Ukrayna’ya yönelik bu adım işgal
endişesi taşıyan NATO ve AB’ye karşı Rus askerleri aynı zamanda ülkenin kuzey
sınırında da yerleşmesi, baskı ve tehdit anlamına geliyor. Avrupa Birliği
Avrupa’da çıkacak herhangi bir savaşı istemiyor. Belaruslu yetkililer, bu tatbikatın
"Sınırdaki NATO varlığına ve Ukrayna'nın askeri gücünü artırma çabalarına
karşılık olarak yapıldığını" belirtiyor. Rusya Donanması Ocak ve şubat
aylarında bir dizi tatbikat yaptı. Rus haber ajanslarına göre
tatbikatlar Okhotsk Denizi ve Atlas Okyanusu'nun kuzeydoğusunda yapılacak.
Rusya Savunma Bakanlığı'nın "Ülkenin doğusunda Kalibr füzelerinin
deneneceği" açıklamasını geçti. Bunların üzerine Polonya Dışişleri Bakanı
Zbigniew Rau ise, Rusya'yla bir savaşın "Son 30 yıldır olmadığı kadar
yakın olduğunu" söyledi ve "Eli kulağında olmasa da tehdit bu kez çok
gerçek görünüyor" dedi.10 Ocak’ta Cenevre’de yapılan Rusya-ABD görüşmelerinin
ardından konuşan Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkovi
"Ukrayna'ya saldırma veya ülkeyi işgal etme planları veya niyetleri
olmadığını" savundu.22 Ocak’ta Ukrayna’ya 90 ton silah ve mühimmat yardımı
gönderen ABD yönetiminin, Ukrayna’ya son yıllarda verdiği Javelin tanksavar
füzeleri kıyı devriye botları, askeri
araçlar, keskin nişancı tüfekleri, keşif droneları, radar sistemleri, gece
görüş ve radyo ekipmanları bulunuyor.Kanada hükümeti devam eden sıcak
çatışmadan dolayı Ukrayna’ya zorunlu seyahati kaldırdı. Kanada'nın 2015'ten bu yana 200 askeri de eğitim
amaçlı Ukrayna'da bulunuyor. Estonya Başbakanı Kaja Kallas, NATO müttefikleriyle "Olası bir
saldırıya karşı ülkedeki NATO birliklerinin sayısını artırmayı
görüştüklerini" açıkladı. NATO genel sekreteri Stolberg Gürcistan ve
Ukrayna ‘nın Nato’ya üyelik sürecinde yeşil ışık yaktı. ABD, füze ve
diğer ağır silahlarını sattığı NATO üyeleri Estonya, Letonya ve Litvanya'yla
"üçüncü ülkelere satışı" engelleyen maddelerle ilgili güncelleme yaptı.
Böylece, olası bir askeri hareketlilik halinde bu ülkelerden Amerikan yapımı
ağır silahların ve füzelerin Ukrayna'ya gönderilmesinin yolunu açtı.
Buna göre
Estonya Javelin anti-tank füzelerini, Litvanya Stringer füzelerini ihtiyaç
halinde gönderebilecek. Bu anlaşmaya göre ABD yapımı silahların üçüncü
ülkelere satışı ve buralarda kullanılması için ABD Dışişleri Bakanlığı'nın
onayı gerekiyor. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, bu iznin Ukrayna için dört
ülkeye verildiğini açıkladı.
Danimarka ise
, Litvanya'ya dört tane daha F-16 savaş uçağı ve bir savaş gemisi göndereceğini
duyurdu. Bu durum Ülkelerin taraf ve tutumlarına bakılacak olursa soğuk savaş
dönemindeki gibi bloklaşmaya gidiyor.
Rusya'nın
Ukrayna sınırındaki hareketliliği, son dönemde NATO'yla daha yakın bir ilişki
içine giren Finlandiya ve İsveç'te de ittifaka üye olup olmamak gerektiğine
yönelik tartışmaları artırdı. İsveç, bir yandan da olası bir tehdide karşı
yüzlerce askerini Baltık Denizi'ndeki Gotland Adası'na taşıdı.
Kremlin
sözcüsü Dimitri Peskov, Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan’ın Rusya Devlet
Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy’i görüşmeleri için
ülkesine davet etmesiyle ilgili açıklama yapmıştı. Peskov Türkiye’nin davetiyle
ilgili soruya “Tabii ki Ukrayna’daki durumun sona ermesine yardımcı olabilecek
her ülkenin girişimlerini memnuniyetle karşılarız” yanıtını vermişti. “Türk
partnerlerimiz Ukraynalılara etki edip onları, önceden yapılmış anlaşmalarla ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeye teşvik
edebilirlerse bunu sadece memnuniyetle karşılarız” diye ekledi. Rusya’nın
Ukrayna'yı işgal edeceği iddiasını “boş ve temelsiz” olarak niteleyen Peskov,
bu iddianın tansiyonu yükseltme amacı taşıdığını savundu. Ukrayna krizini
askeri yolla çözme girişimlerinin çok ciddi sonuçları olacağının altını çizdi.
Türkiye, Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilimi azaltmak için oynayabileceği her
türlü rolü oynamaya hazır” demişti. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ise Egemenliğimize
ve toprak bütünlüğümüze desteği ve Kırım'ın kurtarılması için gösterdiği destek
nedeniyle sayın cumhurbaşkanına teşekkür ediyorum. Savaşı bitirme yolunda
Ukrayna-Rusya arasında arabulucu olma inisiyatifi için ayrıca teşekkür etmek istiyorum,
dedi.
Türkiye
coğrafi olarak her iki taraf içinde önem arz ediyor.İki ülkeyle iyi ilişkisi
olan Türkiye kendi çıkarına olmayan tutumlardan kaçınmalı. Türkiye bölgede olan
durumda kendi çıkarlarını korumalı. Türkiye NATO’ya üye bir ülke hem
Ukrayna’yla hem de Rusya ile iyi ilişkileri var.Rusya isterse Kiev’e 2 günde
girebilecek güçte fakat yaptığı harekatlarla dünyaya göz dağı veriyor.
Soğuk Savaş sonrasında NATO genişlemesinin sınırlarına ilişkin Sovyetler’in ve Varşova
Paktı’nın dağılmasını izleyen dönemde kartların yeniden dağıtılması sırasında .
O döneme ilişkin kayıtlar, batının Rusya’ya, NATO’nun doğuya genişlemeyeceği
vaadinde bulunduğunu gösteriyor.Rusya çarlıktaki gibi hakimiyeti tekrar eline
almak istiyor. Ukrayna’da ise NATO üyeliği iç siyasetin bölünmüşlüğün derinleştirici etkisi gibi gözüküyor. Rusya
bu tutumunun bedeli ne olacak? NATO Rusya’ya karşı genişleme politikası
gerçekleşirse, Rusya’nın karşı hamleleri neler olabilir? Rusya’nın Panslavizm olarak gördüğü coğrafyanın daha da
daraltılmasına razı olması beklenebilir mi?
Ahmet KAYA
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Siyaset Bilimi ve Uluslararası ilişkiler Bölümü
Bölgesel Analiz Topluluğu
Yorumlar
Yorum Gönder