ULUSLARARASI TİCARET REKABETİ VE YENİ PAZAR ALANLARI

 

ÖZET

21. Yüzyılda ülkeler, tarihsel süreçlerin getirdiği dinamikler ile beraber bir ticaret rekabeti içerisinde yer almaktadırlar. Bu rekabet, ülkelerin yeni pazar alanları keşfetmesine olanak sağlamıştır. Bu durumun başlangıcında geçmişten beri önemini her zaman koruyan ticaret sektörü yer almakta ve bulunduğumuz yüzyılda da varlığı giderek güçlendirmektedir. Bu noktada Küresel ve Bölgesel güç olarak nitelendirebileceğimiz ülkeler, bulundukları alanları etkilemekte ve ticaret hacimlerini giderek arttırmaktadırlar. Bu amaç ile yeni ticaret yolları oluşturmaktadırlar. Örneğin geçmişte önemli ticaret merkezlerinden birisi olarak adlandırdığımız İpek Yolu, Çin’in “Bir Kuşak Bir Yol” projesi ile tekrar hayata kazandırılmıştır. Uzakdoğu’dan başlayan bu serüven, Avrupa’ya kadar ulaşmıştır. Bu bağlamdan hareket ile ülkeler, bulundukları coğrafyalar dışında ticaret faaliyetlerini yürütmektedirler. Bir diğer örnek olarak Kuzey Buz Denizi’nde yeni yolların açılması ve Rusya’nın yeni alanlar bulmasıdır. Orada bulunan orman ürünleri, petrol ve doğalgaz yataklarının keşfi, yeni bir ticaret yolunun ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu ticaret yolları, günümüz dünya düzeni ve ülkeler arası değişen dengelerin sabit kalması adına önem taşımaktadır. Ülkelerin siyasi durumlardan etkilenerek birbirlerine belirli sektörlerde ambargo ve yaptırım uygulaması, başka hamlelerin varlığı ihtiyacını doğurmuştur. Özellikle ekonomik alanlarda getirilen kısıtlamalar, ticari dengeleri etkilemektedir. Ülkeler, bu etkilerin olumsuz durumlara yol açmaması için farklı ekonomik düzlemlere yönelmektedirler. Yeni ticaret yollarının keşfedilmesi ve uluslararası düzeyde yaygınlık kazanması, bu durumun bir göstergesi olmuştur. Ülkeler, “Hollanda Hastalığı” olarak tabir edilen, ekonomik değerlerini tek bir sektöre veya kutba bağlamak olarak tanımlanan bu duruma düşmemek için çaba sarf etmektedirler. Özellikle süper güç olarak adlandırdığımız ülkeler ile olan ihracat ve ithalat süreçlerinde, kendilerini güvene almak istemektedirler.

Anahtar sözcükler: Rekabet, Pazar, Ticaret, Yeni

1.      GİRİŞ

Günümüzde ülkeler, bazı faktörler ışığında uluslararası ticaret rekabeti içerisinde yer almaktadırlar. Bu rekabet ile birlikte yüksek ticaret oranlarına ulaşmışlardır. Bu oranlar, birbirleri ile ticaret rekabetine girmesine yol açmıştır. Bu rekabet, ülkelerin birbirleri ile olan ticari ilişkilerinde bir güvensizlik ortamı yaratmıştır. Ülkeler, bu durumu kendi sahip oldukları ticari alanları genişletmek ile çözmeye çalışmışlardır.

Keşfedilen yeni ticaret alanları, ihracat ve ithalat sektörlerine yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu bağlamda ülkeler, sahip oldukları ticaret yollarını revize etme yoluna gitmişlerdir. Yeni revize edilen ticaret yolları, deniz aşırı ülkelerin uluslararası ticaret piyasasında daha fazla söz sahibi olmasını sağlamıştır. Bu noktada, dünyanın süper gücü olarak adlandırdığımız ABD ve Rusya’ya ek olarak yeni yüzyılda Çin eklenmiştir. ABD’nin çok yönlü ticaret politikaları, Rusya’nın Arktik Okyanusu’ndaki (Kuzey Buz Denizi) faaliyetleri ve Çin’in Bir Kuşak Bir Yol projesi ile eski İpek Yolu’nu tekrar canlandırması, 21. Yüzyılın ticaret aktörleri olarak belirlenecektir. Bu üç ülke, sahip oldukları geniş ticaret alanları sebebiyle birbirleri ile ticaret rekabeti halinde yer almaktadırlar.

İkinci Dünya Savaşı sonrası ABD ile Rusya arasında oluşan Soğuk Savaş, ABD-Çin arasında Asya Pasifik hakimiyeti savaşları gibi durumlar, Ticaret rekabetinin önemli göstergelerinden birisi olmuştur. Ticaret rekabetinin yansımaları, ülkelerin aldıkları çeşitli önlemlerinde görülmüştür. ‘Hollanda Hastalığı’ olarak tabir edilen, ekonomiyi genel olarak tek bir ihracat parametresine bağlamak olarak tanımlanan durum, ülkeleri yeni hamleler yapmasını sağlamıştır. Özellikle ihracat çeşitliliğinde ülkelerin sayısı artmıştır. Ülkeler tek bir bölgesel faaliyet gerçekleştirmemekle beraber daha küresel bir bakış açısı ile ticari faaliyetler yürütmektedirler. Bu durum ile beraber dünyanın her bölgesine ulaşma ve ticaret yapma yoluna gitmişlerdir.

      Şekil 1. Uluslararası Ticaret Rekabeti unsurlarını Faktörler 

Belirtilen yıllarda yer alan ülkelerin Faktör Koşulları, Yatırım, İnovasyon ve Refah    parametrelerini içeren maddeler yer almıştır.

 Şekil 2. Yeni süper güç olarak tanımladığımız Çin’in Sanayi üretim endeksini içeren bir grafik

Grafikte yer alan imalat, hizmet ve sanayi üretim endekslerinin Çin’in bir Kuşak Bir Yol Projesi’ni faaliyete geçirdikten sonra artan rakamları görmekteyiz. 

Şekil 3. Rusya’nın Arktik Bölgesi’ndeki (Kuzey Buz Denizi) ticaret yolunu gösteren resim

 

Şekil 4. ABD’nin temel ekonomik göstergelerinin, ticaret rekabeti kapsamında yer alan olası tahminleri

      SONUÇ

Bu çalışmada Ülkelerin birbirleri ile olan ticaret rekabetleri yansıtılmak istenilmiştir. Bu yansımanın diğer bir izi olarak yeni ticaret ve Pazar alanlarının keşfi ifade edilmiştir. Uluslararası arenada ülkelerin güvensizlik durumu ile birlikte ortaya çıkan çok yönlü ihtiyaçlara ulaşma zorunluluğu, grafikler ile birlikte ülkelerin artan ticaret rakamları ile birlikte gözler önüne serilmiştir. Bu duruma ek olarak ülkelerin yüksek ticaret gücüne ulaşması, dünyanın artık çok aktörlü bir yapıya evrimleşeceğinin bir göstergesi olmuştur.

2.      KAYNAKÇA

Doğan, Ö., Marangoz, M., & Topoyan, M. (2003). İşletmelerin iç ve dış pazarda rekabet gücünü etkileyen faktörler ve bir uygulama.

Nogayeva, A. (2019). Çin’in Bir Kuşak Bir Yol Projesi Ve Orta Asya.

TUTAN, E. V., & ARPALIER, S. (2020). ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE YENİ REKABET ALANI OLARAK ARKTİK. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 8(1), 21-59.

Yılmaz, A. G. S. S., Özdemir, A. G. M. G., & Gençer, Ü. ABD-ÇİN TİCARET SAVAŞLARI.

 

Gökalp İNCİK

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler

Bölgesel Analiz Topluluğu