KIRGIZISTAN HANGİ YÖNE DOĞRU GİDİYOR

Orta Asya’nın darbeler ülkesi, bağımsız olduğu günden beri bir türlü siyasi istikrarı sağlayamamış sürekli bir iç çekişme ve hesaplaşmanın yaşandığı ülkedir Kırgızistan. Bunun yanında bir de Amerika ve Rusya’nın bu coğrafya üzerinde hâkimiyet kurma planları var. Son yıllarda bu yarış içerisine Çin de dâhil olmuş durumda.

Ülkeye baktığımız zaman çok büyük zenginliklere sahip bir ülke olmamakla birlikte sahip olduğu jeo-stratejik konumu itibariyle büyük bir öneme sahip ülke konumundadır. Özellikle Çin, en büyük sınır komşusu. Bundan dolayı karasal anlamda Çin’in dünyaya açılan kapısı durumundadır. Ayrıca 11 Eylül ile birlikte ABD,  Afganistan’da terör örgütlerine karşı başlatmış olduğu operasyon ile birlikte ülkeye konuşlanan ABD güçlerine üst olmuştur.  Bu yüzden ülke stratejik olarak büyük bir öneme sahip ve birçok ülke kendine yakın isimleri yönetimde görmek istiyor.

Ülkede son yaşanan olaylara bakacak olursak; 2017 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra görevi devralan SooranbayCeenbekov göreve gelmesi ile birlikte ülkede iç çekişmeler tekrar gün yüzüne çıkmıştır.  Özellikle bir önceki dönemcumhurbaşkanı ve onunla birlikte görev yapan siyasetçiler ile Sooranbay arasında bir iktidar çekişmesi başlamıştır. Bununla birlikte ülkede birçok eski üst düzey siyasetçi yolsuzluk soruşturması kapsamında tutuklanmıştır. Bunun yanındauzun süredir ülkedeki ekonomik sorunlar ile birlikte ülkedeki genç nüfusun hemen her alanda geri planda kalması ve ülkede yaşanan dış güçlerin ülke üzerindeki sürekli iktidar hesapları da ülkeyi sürekli kargaşaya sevk etmektedir. Bunların içerisinde de Fethullah Gülen (Fetö) terör örgütünün çok büyük bir etkisi gözlenmektedir. Ülkefetö örgütü için Orta Asya’da üst konumunda ve Fethullah Gülen terör örgütüyle ülkede birçok siyasi isimin derin ilişkileri var. Bu konuda Türkiye cumhuriyeti ile de birçok sorun yaşanmaktadır.

Ülkede yaşanan son milletvekili seçimlerinden sonra açıklanan sonuçlar ile birlikte yeni oluşacak meclise girmeye hak kazanan dört partinin üçünün cumhurbaşkanına yakın partiler olması ve muhalefet olarak bir partinin olması ülkede büyük tepkilere neden oldu. Ülke genelinde seçimlere hile karıştırıldığı, cumhurbaşkanı ve taraftarlarının ülkede seçim için rüşvet dağıttığı ve seçimlere hile karıştığı yönünde birçok büyük partiden açıklama gelmesi üzerine ülkenin başkenti başta olmak üzere birçok kentinde halk isyanları başladı ve sokağa döküldü.  Bununla birlikte cumhurbaşkanı Sooranbay ülkede kontrolü sağlamak için halka sükûnet çağrısı yaptı ve bu çağrılar sonunda ülkede yapılan milletvekili seçimleri merkez seçim kurulu tarafından iptal edildi ama bu yapılan işlemler ve çağrılar halk için yeterli olmadı ve halk bu çağrılara kulak vermek yerine devlet kurumlarını işgal etme yolunu seçti. Bununla birlikte ülkede olaylar büyüyerek devam etti.  Özellikle ülkede gözaltına alınan birçok siyasetçi ceza evinden kaçırıldı. Bunun yanında ülkede birçok muhalif isim ve parti iktidar için farklı yerlerde,farklı masalar kurdu ancak bir sonuç olmadı. Bunların içerisinde tutuklu olarak ceza evinde bulunan SadyrJaparov ön plana çıktı. Tamamen halkın desteğini alarak bu yaşanan siyasi çekişmede ön plana çıktı ve destekçileri birçok kurumu ele geçirdi. Bunun yanında mevcut görev yapan milletvekilleri parlamento binası muhaliflerin kontrolünde olduğu için başkentte bir otelde bir araya gelerek bir kısım milletvekili ile yapılan toplantı ile mevcut başbakan görevini bırakmak durumunda kaldı. Daha sonra ülkede birçok isim başbakanlık için önerilirken otelde toplanan az sayıdaki milletvekilleri ile yapılan toplantılarda SadryJaparov başbakan olarak atandı. Bu atamadan sonra ilk başta cumhurbaşkanı Sooranbay bu atamayı kabul etmek istemedi ama ülkede yaşanan olayların devam etmesi üzerine bu atamayı onayladı.

SadryJaparov başbakan olarak atanması ile ülkede yaşanan bu olaylar bir nebze de olsa sakinledi ama birçok grup mevcut cumhurbaşkanı Sooranbay’ın istifasını istedi ve olaylar durmadı. Bunun üzerine Sooranbay ülkede halka sesleniş konuşması yaparak  kendisinin halka silah doğrultan bir lider olmak istemediğini söyleyerek görevinden istifa etti. Bunun üzerine görevi devralması beklenen meclis başkanı görevi kabul etmeyince SadyrJaparov meclis tarafından geçici olarak hem cumhurbaşkanı hem de başbakan olarak atandı. Bunun yanında ülkede muhalefetin istemiş olduğu anayasa değişikliği ve ülkedeki seçim yasasındadeğişiklik yapılması konusunda talepler vardı.  Bu konuda mevcut meclis bir takım kararlar aldı. Bununla birlikte ülkede uygulanmakta olan seçim barajı aşağı çekildi ve birçok devlet kurumunda değişiklik yapıldı. Seçimlerin tekrar yapılması için tarih belirlenmeye çalışılmakta ve bunun yanında bir de cumhurbaşkanı seçimleri var ama onun tarihi açıklanmış durumda. Şu anda o makam için en güçlü aday SadyrJaparov hem halktan almış olduğu büyük destek hem de muhalefet içerisinde yaşanan sorunlar ve sürekli olarak aynı isimlerin ortaya çıkması ile Sadyr büyük bir avantaj sağlamaktadır. Bu da bizlere şunu gösteriyor; önümüzdeki dönem Kırgızistan siyasetine yön verecek isim olarak SadryJaparov çıkıyor.

Salih ÇELİK

Bağımsız Araştırmacı

Kaynakça;

https://kaktus.media/

https://www.azattyk.org/

https://kloop.kg/