TÜRK AKIMI PROJESİ
TürkAkım
projesinin tohumları, Rusya’nın, doğalgazını Avrupa’ya üzerinden taşıdığı
Ukrayna ile sorunlar yaşamasının ardından filizlendi. Rusya, TürkAkımı
projesini önererek 14 milyar metreküplük Batı Hattı’nı devre dışı bırakarak bir
nevi Ukrayna’yı cezalandırmış oluyor. Proje, 2014 yılında Rusya Devlet
Başkanı Vladimir Putin’in Ankara'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip
Erdoğan'ı ziyareti sonrasında açıklandı.'Güney Akımı' adı verilen ve 2014'te iptal edilen projenin yerine planlanan TürkAkım projesi, Türkiye'nin Kasım 2015'te Rus jetini düşürmesinin ardından askıya alındı. Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin normale dönmesinin ardından 10 Ekim 2016 tarihinde iki ülke arasında Hükümetlerarası Anlaşma imzalandı. Anlaşmanın, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle resmiyet kazanan hattın yapımına Mayıs 2017'de başlandı.
Rusya'nın doğal gazını Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya iletecek Türk Akım doğal gaz boru hattının açılışı ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in katılımıyla İstanbul'daki Haliç Kongre Merkezinde düzenlenen törenle gerçekleştirildi.
Putin, “TürkAkım ile ilk hattan Batı Sibirya yataklarından doğal gaz, ikinci hat ile de doğal gaz Türkiye üzerinden Balkanlar’a, Bulgaristan ve Yunanistan ve Sırbistan’a sevk edilecek. Rus doğal gazının TürkAkım ile Türkiye üzerinden Avrupa’ya sevk edilmesi sadece Türkiye ekonomisine ve Karadeniz bölgesine değil, birçok Güney Avrupa ülkesinin ekonomisine olumlu tesir edecek ve genel anlamda Avrupa enerji piyasasının güvenini sağlayacak” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “TürkAkım, Rus dostlarımızla beraber büyük emek harcadığımız, hem ikili ilişkilerimiz hem de bölgemizdeki enerji haritası bağlamında tarihi nitelikte bir projedir" diyerek hattın başarıyla tamamlandığını dile getirmiştir.
RUSYA VE UKRAYNA ARASINDAKİ SORUN
Ruslar
ve Ukraynalıların birçoğu aynı dili konuşuyor. Aynı kültüre, dini inanca, ortak
tarihsel geçmişe ve akrabalık ilişkilerine sahipler. Ancak bu iki halk, son
yıllarda giderek dozu artan siyasi gerilimin gölgesinde giderek birbirlerinden
daha fazla uzaklaşmıştır.
Özellikle Rusya-Ukrayna ilişkileri Kırım'ın ilhak edildiği 2014 yılından bu yana çok gergin. Sovyet lideri Nikita Kruşçev, 1954 yılında Kırım'ı Ukrayna'ya hediye edene kadar yarımada Rusya'ya aitti. Her iki ülke de Sovyetler çatısı altında olduğu için o dönem fazla önemsenmeyen bu karar, SSCB'nin çökmesinin ardından Moskova ve Kiev için ciddi önem kazandı.
Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç iktidarının Kasım 2013'te Ukrayna-AB Ortaklık Anlaşması'nı imzalamayı reddetmesi üzerine Kiev'de başlayan olaylar, Ukrayna'yı tarihinin en büyük kaosuna sürüklerken, Rusya ve Batı arasında "Soğuk Savaş" yıllarını aratmayan gerginliklerin de başlangıcı oldu. Akabinde Ukrayna'da 2014 yılında başlayan protestoların çatışmalara dönüşmesiyle Rusya, Ukrayna'nın Kırım yarımadasını ilhak etmişti. O tarihten bu yana iki ülke arasında ilişkilerde tansiyon yüksek seyrediyor.
Özellikle Rusya-Ukrayna ilişkileri Kırım'ın ilhak edildiği 2014 yılından bu yana çok gergin. Sovyet lideri Nikita Kruşçev, 1954 yılında Kırım'ı Ukrayna'ya hediye edene kadar yarımada Rusya'ya aitti. Her iki ülke de Sovyetler çatısı altında olduğu için o dönem fazla önemsenmeyen bu karar, SSCB'nin çökmesinin ardından Moskova ve Kiev için ciddi önem kazandı.
Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç iktidarının Kasım 2013'te Ukrayna-AB Ortaklık Anlaşması'nı imzalamayı reddetmesi üzerine Kiev'de başlayan olaylar, Ukrayna'yı tarihinin en büyük kaosuna sürüklerken, Rusya ve Batı arasında "Soğuk Savaş" yıllarını aratmayan gerginliklerin de başlangıcı oldu. Akabinde Ukrayna'da 2014 yılında başlayan protestoların çatışmalara dönüşmesiyle Rusya, Ukrayna'nın Kırım yarımadasını ilhak etmişti. O tarihten bu yana iki ülke arasında ilişkilerde tansiyon yüksek seyrediyor.
TÜRK
AKIMI PROJESİ NEDİR?
TürkAkım Gaz Boru Hattı Projesi; Rusya Federasyonu’ndan başlayarak Karadeniz
üzerinden Türkiye Cumhuriyeti’nin Karadeniz kıyısındaki alım terminaline ve
devamında Türkiye Cumhuriyeti toprakları üzerinden Türkiye Cumhuriyeti’nin
komşu devletleriyle olan sınırlarına kadar uzanan her biri yıllık 15,75 milyar
m3 kapasiteye sahip iki hattan oluşan yeni bir gaz boru hattı sistemidir. Projenin
açık denizdeki yapımını dünyanın en büyük inşaat gemisi olan Pioneering
Spirit üstlendi. TürkAkımı hattı, iki ülkenin enerji devi şirketleri olan
Gazprom ve Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) arasında
imzalandı. Çift boru hattından oluşan proje 11,4 milyar Euro’ya mal oldu. İki
koldan oluşan ilk hat BOTAŞ, Türkiye-Avrupa sınırına ilerleyen ikinci hat ise
Gazprom-BOTAŞ ortak şirketi TürkAkım Gaz Taşıma AŞ. tarafından işletilecek. Rus
gazını doğrudan Türkiye'ye iletecek Türk Akım boru hattı 31 Aralık 2019
itibarıyla gaz akışına hazır hale getirildi. Karada yürütülen Alım Terminali ve
boru hatları yapım çalışmalarının bitirilmesiyle, hattın açılışı 8 Ocak 2020
Haliç Kongre Merkezi'nde yapılan törenle gerçekleştirildi. Rusya’dan başlayıp
Türkiye üzerinden Avrupa’ya doğal gaz taşıyan TürkAkım Projesi'nin doğal
gaz akışına başlaması Türk-Rus ilişkilerinde enerji alanında ileri bir aşama
olarak yorumlanıyor. Bu proje ile birlikte Rus doğal gazı ilk kez Türkiye
üzerinden geçerek Avrupa’ya ulaşmakta. TürkAkım projesi Türkiye’nin Batı
Hattı’ndan aldığı doğal gazı direkt olarak Türkiye’ye taşırken aynı zamanda
Avrupadaki ülkeler için de yeni bir güzergâh anlamına gelmekte. Böylece Türkiye
Avrupa’nın enerji güvenliğine katkı yapan ülke konumunu güçlendirmekte. Boru
hattı sisteminin deniz kesimi Karadeniz'den birbirine paralel ilerleyen iki
hattan oluşuyor. Boru hatları Rusya kıyısındaki Anapa kenti yakınlarında
başlayıp Trakya'daki Kıyıköy beldesinde Türkiye kıyısına çıkıyor. Kıyıköy'deki
alım terminalinden sonra karadaki iki yeraltı boru hattından biri Lüleburgaz'da
Türkiye'nin mevcut doğalgaz şebekesine bağlanırken diğer boru hattı ise
Türkiye-Avrupa sınırına ulaşıp burada son buluyor.
Açılışta konuşan Erdoğan,"Proje sayesinde 31,5 milyar metreküplük doğal gazın 15,75 milyar metreküpü aracı hiçbir ülke olmadan doğrudan ülkemize ulaşacaktır. Böylece 15 milyon hanenin yıllık doğal gaz ihtiyacını da karşılamış olacağız." dedi.
Açılışta konuşan Erdoğan,"Proje sayesinde 31,5 milyar metreküplük doğal gazın 15,75 milyar metreküpü aracı hiçbir ülke olmadan doğrudan ülkemize ulaşacaktır. Böylece 15 milyon hanenin yıllık doğal gaz ihtiyacını da karşılamış olacağız." dedi.
PROJENİN TÜRKİYE İÇİN ÖNEMİ NEDİR?
Bu
proje ile birlikte Rus doğalgazı ilk kez Türkiye üzerinden geçerek Avrupa’ya
ulaşacak. Batı Doğal Gaz Boru Hattı’nın TürkAkım’dan dolayı işlevsiz hale
geleceği ifade edilirken; Macaristan, Bulgaristan ve Sırbistan’ın artan
doğalgaz talebinin TürkAkım ile karşılanacak olmasından dolayı bu ülkelerin
enerji güvenliği bakımından Türkiye’nin öneminin artması bekleniyor. Ayrıca
Avrupa’ya gidecek olan ikinci hattın işletmesini yapacak olan BOTAŞ ile GAZPROM
ortaklığı, Türkiye’nin TürkAkım projesinden ekonomik olarak fayda sağlayacağı
anlamına geliyor. Ayrıca Batı Hattı, Ukrayna (ve Moldova, Romanya, Bulgaristan)
üzerinden geldiği için biz hemen hemen her kış sıkıntı yaşanıyordu. Türk Akımı,
Ukrayna üzerinden gelmeyeceği için avantajlı. Çıkabilecek bir sıkıntıda tek
muhatabımız Rusya’dır. Açılışta konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanı Fatih Dönmez, “TürkAkım'ın faaliyete başlamasıyla enerjide merkez
ülke olma hedefine bir adım daha yaklaşıldı. Türkiye'nin doğalgaz şebekesinin
günlük kapasitesi 318 milyon metreküpe ulaştı. "Depolama tesislerimizin
kapasite artışları, TANAP ve TürkAkım'ın tam kapasite çalışmasıyla bu rakam
2021 yılında günlük 450 milyon metreküpü aşacak" dedi.
SONUÇ
Avrupa'ya
doğalgazını Ukrayna üzerinden satan Rusya, bu ülke ile yaşadığı sorunlar
ardından doğalgazını alternatif bir yolla taşımak istemesi üzerine Türk Akımı
projesi gündeme geldi. Cumhurbaşkanımız tarafından tarihi nitelikte bir proje
olarak görülen TürkAkım projesinin Türkiye’ye sağlayacağı düşünülen faydanın olup
olmayacağı, bizim için gerçekten tarihi bir nitelikte mi olduğunu ya da bu
projenin Türkiye’yi Rusya'ya daha çok bağımlı hale mi getirdiğini kısacası
Türkiye için tam olarak ne ifade edeceğini ve ne gibi faydalar sağlayacağı zaman
içerisinde görülecektir.
KAYNAKÇA
Yorumlar
Yorum Gönder