NO / FİLM ANALİZİ

1967 yılında sol görüşlü Allende başkan seçilir. 1973’te ise Amerikan destekli bir darbeyle ordu yönetimi ele geçirir. Darbeden sonra Augusto Pinochet devlet başkanı ilan edilir. Allende darbeye direnirken darbe günü ölür ya da öldürülür. Otopsi sonuçlarına göre kendisinin intihar ettiğini belirtse de o birçoklarına göre çatışma da öldürülmüştür. Bir diğer yandan Şili’nin önde gelen müzisyenlerinden Victor Jara,  Estadio Chile stadyumunda öldürülür. Ve daha niceleri.

15 yıl Şili’yi tiranlıkla yöneten Pinochet enternasyonel empozeler sonucunda ülkeyi bir halk oylamasına götürmeyi karar verir. Evet ya da hayır oylarına göre Pinochet 8 yıl daha iktidarda kalacak ya da görevi bırakacaktır. Devlet televizyonlarından ise her gün 15 dakikalık Evet-Hayır propagandası yapılmasına karar biçilir.

Özellikle muhalif kanat seçimin kurgu olduğunu, Pinochet’in zaten kaybedeceği bir seçime girmeyeceğini düşünmektedir. 15 sene boyunca başat güç olan mevcut cunta iktidarı da sandıktan hayır çıkmayacağına emindir. Çünkü halk korku yoluyla sindirilmiştir.

Her ne olursa olsun bir grup hayırcı muhalefet, kampanya için reklamcı Rene Saadvedra’yı ikna etme girişiminde başarılı olur. Ve olaylar da gelişir.

Evetçi kanat propaganda malzemesi olarak Pinochet’in askeri üniformasını çıkartıp halkın karşısına çıkmasını propaganda çalışmasının tam kalbine koymak ister. Ancak şunun da farkındadırlar ki halk sosyalizme bir özlem duymaktadır. Propaganda önderi, yaptıkları kampanyanın bütünsel zeminini oluşturan bileşenlere şunlardan da dem vururlar; Şili toplumu geçmişleriyle korkutmak. Yani evetçi propaganda lideri şundan bahseder: Allende dönemindeki ekmek kuyrukları. Kitlelerin bununla ilgilenmesini sağlayacak bir çeşit korku yöntemi gibi. İnsanları buluşturacak diğer ortak paydanın kendi sistemleri olduğunu düşünür. Çünkü onların sisteminde herkes değil birileri zenginleşiyor. Ve herkes daima o birileri olmak isteyecektir. Bu sebeple kaybetmeyeceklerini düşünürler.

Diğer kanatta ise Rene başı çekmektedir. Ve güruhları ateşleyip harekete geçireceği bir fikir bulur. O fikir her bin vatandaşın hayallerinin canlandırılması ve özellikle, kampanya için her gün 15 dakika yararlanma hakkı verilmiş televizyon ekranlarında ortak mutluluğa vurgu yapılması yönündedir. Yani Rene 15 dakikalık yayınlarda  toplumun bam teline dokunmak ister. Hem kendi tarafını konsolide etmek hem de rakipten oy koparmak. Çünkü evetçilerin hayıra oy verenlerden oy koparma gibi bir şansı bulunmazken tam tersi durum için ciddi bir olanak vardır.

Şili’de pozitif bir yaklaşımla yürütülen hayır kampanyası sürecinde insanların oy kullanma tercihlerini değiştiren 3 önemli demografik yapı vardır. Ev kadınları, gençler ve kırsalda yaşayan kitleler. Rene bu cenahların kesişim noktalarını onları ikna edebilecek bir ürün olarak görür. Peki demokrasi bir ürün müdür ? Hatta bu ürünün ana temasını mutluluk üzerine kurmaya yeltenir. Bu aslında daha basite indirgersek ürkütücüdür. Çünkü şöyle bir durum vardır. Mutsuz insanlar yaratılıp bu insanlara ‘Happy Meal’ satmak. Yani Rene’nin reklamcılık tabiriyle ‘güçlü bir hayır’. Özellikle kampanyanın sembolünün gökkuşağı seçilmesi de oldukça ince bir gönderme olmuş. Bir başka deyişle Rene reklamın evrensel, iyimser, çekici, samimi ve içten dilini kullanıyor.

Apolitik karakter Rene, reklam ve kitle iletişim araçlarının bireyin siyasi tercihleri söz konusu olduğunda pozitif algıyı sirayet ettiriyor. Bu da medyanın gücü ve önemi olsa gerek.  Ve de kampanya sonucunda galip çıkıyor. Pinochet dönemindeki şiddeti egzajere etmeden gösterip hakkın tebessümler eşliğinde de alınabileceğini gösterir bize başrolümüz.

ABD desteğiyle darbe gerçekleşen Pinochet, 15 yıl sonra yine ABD yurtdışında sürdüğü ‘’anti-Pinochet’’ baskılarına boyun eğip bugünlere düşüyor. Bu da onun devrilmesindeki ABD’nin rolünü açıkça gösteriyor. Bu yaşanmış durum tuhaf gibi gözükse de esasen dikkatlice bakıldığında hiçte ilginç değildir.

Filmdeki görüntüler buram buram 1988 kokuyor, etkili ve bir o kadar da çarpıcı bir yapıt. Hafiftende bir Mockumentary tekniğine selam çakıyor. Renk kullanımlarıyla da sinematografik bir başarı görüyoruz.

Filmin ana fikri oldukça usta bir kara mizah içermekte: ‘’Politik fikir gözetmeksizin zirveye ya da galibiyete ulaşmak için erişmek istiyorsanız, kapitalizmin satış politika çeşitlerine itaat edin.’’

İlerleyen yıllarda Pinochet’in diktatörlüğüne dair hazırlanan iddianamede bu dönemde hayatını kaybedenlerin sayısı 3 bin 172 olarak açıklanır. Pinochet yargılanması düşünülürken kalp krizi sonucu 91 yaşında hayatını kaybeder.

                                                                                                           BERKAY KUZU
                                                                                                BÖLGESEL ANALİZ TOPLULUĞU