1 MAYIS İŞÇİ VE EMEKÇİ BAYRAMI

   1 Mayıs, işçi ve emekçiler tarafından dünya çapında kutlanan birlik ve dayanışma bayramının günüdür. Tarihsel düzlemde 1 Mayıs’a baktığımızda; 1 Mayısın ilk kıvılcımının Avustralya’da bulunan inşaat ve taş işçilerinin 1856 yılındaki isyan hareketini görürüz.1 Mayıs’ı 1 Mayıs yapan olay ise Amerika’nın Chicago kentindeki Haymarket olayıdır. 1886 baharında, Amerika Birleşik Devletleri’nin Chicago kentindeki ağır iş şartlarını protesto eden işçilerin hareketi bugün kutladığımız 1 Mayısın temelini oluşturur. 12 saatlik çalışma süresini 8 saate indirilmesini isteyen işçiler Chicago’da gösteriler düzenledi. Gösterilere yarım milyon insan katıldı. Bu gösteriler 4 Mayıs günü Haymarket Meydanı’nda son buldu. Haymarket olayından sonra sekiz işçi yargılandı. Dört işçiye idam cezası uygulanırken dört işçiye ise müebbet hapis cezası verildi.14 Temmuz-21 Temmuz 1889’da toplanan 2.Sosyalist Enternasyonel’de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada işçiler için birlik ve dayanışma bayramı olarak kutlanılmasına karar verildi. İlerleyen zaman içinde birçok dünya ülkesi 1 Mayısı işçi bayramı olarak kabul ettiler ve kutladılar.
  Tarihimize baktığımızda; Osmanlı Devleti döneminde işçi örgütlenmesinin en gelişmiş olduğu şehir Selanik’ti. 1 Mayıs 1911’de tarihimizdeki ilk işçi bayramı Selanik’te kutlandı. Cumhuriyet tarihimizde ise 1 Mayıs,1923 yılında yasal olarak “İŞÇİ BAYRAMI “ilan edildi.
Fakat kutlamalar İlerleyen yıllar içinde yasaklamalara ve engellemelere maruz kaldı. 1981 yılında Milli Güvenlik Konseyi kararı ile 1 Mayıs resmi tatil olmaktan çıkarıldı ve bayram statüsü kaldırıldı. 2009 yılına kadar gayri resmi kutlamalar devam etti.2009 yılı Nisan ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verilen önergeyle 1981’den sonra tekrar resmi bayram olarak kabul edildi.
Gerek içinde bulunduğumuz liberal demokratik düzende gerek çağımıza egemen olmuş ekonomik modelde ve gerekse içinde bulunduğumuz toplumsal yaşamda işçi sınıfı ihmal edilemeyecek ve görmezden gelinemeyecek kadar elzemdir. 1 Mayıs işçi sınıfının bu elzem durumunun dünya kamuoyuna ve kendisine hatırlatan önemli sembolik bir gündür.
  Bu bağlamda da şairlerimizden Nazım Hikmet’in dediği gibi:
           Ve elbette ki, sevgilim, elbet
                  Dolaşacaktır, elini kolunu sallaya sallaya
                   Dolaşacaktır, en şanlı elbisesiyle: işçi tulumuyla
                Bu güzelim memlekette hürriyet.
 Ülkemizde uzun yıllar yasaklanan, birçok ülkede engellemelere maruz kalan 1 Mayıs; işçi haklarının, hürriyetinin ve dayanışmasının altın günüdür işçi hakkının yenmediği, köleleştirilmediği bir gelecek en büyük arzumuzdur. Dünyanın birçok tarafında bulunan çocuk işçilerden, yeryüzünün karanlık madenlerinde çalışan işçilere, ağır sanayinin yıprattığı yorgun emekçilerden, sokaklarımızın temizlikçilerine herkesin 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlu olsun.

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Bölgesel Analiz Topluluğu
İsmet ERİM