MAKEDONYA VE YUNANİSTAN ARASINDAKİ “GORDİON DÜĞÜMÜ” (İSİM SORUNU)

Tarihsel olarak, Makedonya Cumhuriyeti, Tito tarafından kurulan Yugoslavya Federasyonu'nun içinde bulunan altı cumhuriyetten birisidir. Güney Balkanlar’da yer alan Makedonya Cumhuriyeti, 1991’de  Yugoslavya’nın parçalanmasıyla bağımsızlığını ilan etti. Makedonya, bağımsızlığını ilan ettiği 1991'den bu yana güney komşusu olan Yunanistan ile  isminden dolayı sorunlar yaşamaktadır. Bu sorunun nedeni ise Yunanistan’ın Büyük İskender ve Makedonya İmparatorluğu'nun kendi tarihinin bir parçası olarak gördüğünden ötürü bugünkü Makedonya Cumhuriyeti'nin bunları gasp ettiği düşüncesiyle Makedonya’yı resmi olarak tanımayı reddetmiştir. Yunanistan Makedonya’ya karşı ekonomik, siyasi ve diplomatik alanlarda ambargo uyguladı ayrıca ülkenin NATO ve AB gibi uluslararası kuruluşlarda birçok kez sorunlar yaşamasına da neden oldu. Fakat Yunanistan'ın bu müdahalesi  yüzünden Makedonya Cumhuriyeti 1993’te ülkenin adını “Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti” (FYROM) olarak BM’ye sunmuştur. İsim değişikliğinden iki yıl sonra Yunanistan imzaladığı geçici anlaşmayla bu ülkeyi “Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti” (FYROM) ismiyle tanımıştır. Fakat Makedonya, ülkenin kendi resmi adına ve ulus kimliğine ilişkin herhangi bir değişiklik yapmamıştır. Sonuç olarak Yunanistan, Makedonya’nın bağımsızlığından bugüne kadar diplomatik, ekonomik ve siyasi ilişkisini sınırlı tutması ve bu ülkenin uluslararası platformlarda üyeliğine karşı veto uygulamasından dolayı uluslararası alanlarda FYROM olarak tanınmasına neden oldu. Fakat Türkiye, bu ülkeyi kendi ismi olan Makedonya Cumhuriyeti olarak tanıdı. Günümüzde Makedonya’daki siyasi aktörler ülkenin AB ve NATO gibi uluslararası alanda üyeliğini desteklediği halde Yunanistan’ın bu tutumu yüzünden uzun süredir ilişkiler tıkanmış durumdadır. 2004’te AB üyeliğine başvuran Makedonya isim sorunu nedeniyle Yunanistan’ın veto etmesi yüzünden üyelik müzakerelerine başlayamamıştır. Aynı şekilde Makedonya’nın NATO’ya üyelik başvurusu da  aynı sebepten dolayı askıdadır.

27 Yıllık İsim Sorunu’nun Çözümü:

Günümüze geldiğimizde 2018 yılının Haziran ayında Makedonya ve Yunanistan arasında 1991’den beri süren "isim sorunu" konusunda anlaşmaya varıldı. İlk olarak Makedonya'nın, Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Makedonya (FYROM) olan resmi ismini "Kuzey Makedonya Cumhuriyeti" anlamında olan "Republika Severna Makedonija" olarak değiştirilmesini ve ülkenin AB ve NATO gibi kuruluşlardaki üyeliğine karşı olan Yunanistan’ın koymuş olduğu vetonun kaldırılmasını istemiştir. 

Bu süreç, 11 Ocak 2019'da Makedonya'nın resmi adının Kuzey Makedonya Cumhuriyeti olarak değiştirilmesi anayasa değişikliklerinin Makedonya Meclisi tarafından onaylanmasıyla resmiyete kavuştu. Ancak Makedonya’nın isminin kabul edilmesinin ardından Yunanistan'a karşı tepkiler oluştu ve hükümetin ortağı olan milliyetçi  Bağımsız Yunanlar, Makedonya’nın isim konusundaki anlaşmazlık sebebiyle hükümetten ayrılma kararı aldı. Anlaşma iki ülkenin sınırında bulunan Prespa Gölü kıyısındaki Psarades köyünde Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kocias ve Makedonya Dışişleri Bakanı Nikola Dimitrov arasında imzalandı. Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ve Makedon mevkidaşı Zoran Zaev yer aldığı anlaşmada ayrıca Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, AB Komisyonunun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Johannes Hahn ve Birleşmiş Milletler (BM) Özel Temsilcisi Matthew Nimetz katıldı. 
Sonuç olarak, Atina ile Üsküp’ün Batı Balkanların “Gordion düğümü” olarak görülen isim sorunun çözülmesi, diğer bölge ülkelerine de ulusal veya uluslararası alanda aralarında olan ikili soruları çözmeleri için motivasyon sağlaması yanında bunu yapmaları halinde AB ve diğer organizasyonların yolunda ilerlemelerinin de mümkün olacağı yönünde olumlu bir mesaj içeriyor.(Şahin,2018) Soğuk Savaşın bitmesinden bu zamana kadar olan 27 yıllık sürecin sonunda, isim sorununun çözülmesi tam bağımsız ve özgür olan Makedonya’ya şüphesiz bölgede ve uluslararası alanda önemli bir aktör haline getirecektir. Çözümün ardından Makedonya’nın  Avrupa Birliği’ne ve NATO’ya üyelik sürecini kolaylaştıracaktır. Üyeliğin balkanlarda Avrupa-Atlantik bloğunun  gelişmesine yol açacak. Hatta bu blokla beraber gelişmiş batı kaynaklarının balkanlarda ekonomik, siyasi ve kültürel olarak ilişkisinin artmasına yol açacaktır.

HARUN ÜNÜVAR
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Bölgesel Analiz Topluluğu

KAYNAKÇA:

https://www.batitrakya.org/yazar/ayhan-demir/yunanistanin-isim-inadi.html(17.01.2019)

https://www.evrensel.net/haber/354757/yunanistanla-makedonyadan-isim-sorununa-kuzey-makedonya-cozumu(17.01.2019)

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-44477691(17.01.2019)
http://hayretyani.com/onecikanlar/en-pahali-akaryakit-gercekten-turkiyede-mi/attachment/harita_yunanistan_ve_bulgaristan/(17.01.2019)

https://www.ikv.org.tr/ikv.asp?id=3221(17.01.2019)

Şahin, Y. (İKV Kıdemli Uzmanı),  (2018), İKV`DEN İSİM SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK MAKEDONYA İLE YUNANİSTAN ARASINDA VARILAN ANLAŞMAYA İLİŞKİN ANALİZ. 

Durmaz, M. (2015),  Makedonya Sorunu ve Yunanistan’ın İsim Uzlaşmazlığı, (s.60-67).

Ekinci, M. U. (2018, Haziran), Makedonya İsim Sorunu Çözülüyor (mu?), (s. 1-7).
https://tr.euronews.com/2019/01/10/yunanistan-makedonya-ismine-neden-itiraz-ediyor-(17.01.2019)