HUAWEI YÖNETİCİSİ MENG WANZHOU’NUN TUTUKLANMASI VE BU BAĞLAMDA AMERİKA-ÇİN TİCARET SAVAŞINA ETKİSİ
Dünyadaki en büyük ikinci telefon üreticisi olan Huawei’nin finansal işler müdürü Meng
Wanzhou, Amerika Birleşik Devletleri’nin(ABD) talebi üzerine 1 Aralık’ta Kanada’nın
Vancouver kentinde tutuklandı.
ABD Adalet Bakanlığı, Huawei’ye İran’a yaptığı yaptırımları
ihlal ettiği gerekçesiyle soruşturma başlattı.Amerika, Huawei yöneticisi
Meng’in İran’da faaliyet gösteren Skycom[1]
adlı Huawei bağlantılı şirket hakkında uluslararası bankalara yanlış bilgiler
verdiği ve ABD menşeli ürünleri İran’a gönderdiği iddasında bulundu.
Arjantin’deki G20 zirvesinde ‘90
günlük yeni gümrük vergisi getirmeme’[2]
konusunda ABD Başkanı Donald Trump ve
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping arasındaki uzlaşmadan çok kısa bir süre sonra
Meng’in tutuklanması akıllarda soru işareti uyandırdı. Peki bu tutuklanmanın
anlamı ne? ve ticaret savaşlarının canlanmasında tekrar etkili olacak mı?
Çin’den
Abd’ye Sert Uyarı:
Bu gelişmelerden sonra Çin
Dışişleri Bakanı Le Yucheng ile ABD Büyükelçisi Terry Bransstad bir araya
geldi. Bu görüşmede Çin Dışişleri bakanı tutuklanmayı şiddetle protesto
etti.
ABD’nin Kanada’dan Meng Wanzhou’nun iadesini istemesiyle
birlikte Çin, Kanada’nın Meng’i hemen serbest bırakmaması halinde ‘ağır
sonuçlar’ile karşılaşacağını duyurdu.
Borsadaki
Değişim:
Amerika ile Çin’in ‘90 günlük ek
gümrük vergisi getirmeme’ konusunda uzlaşmaları ‘Ticaret savaşı bitiriyor mu?’
sorusunu akıllara getirmişti. Ancak Amerika tarafından ticaret ateşkesine risk
getirebilecek tutuklama haberiyle borsalarda da hareketlenme oldu.
Asya borsaları güne sert kayıplarla başlarken ABD
vadelileri de endekslerde sert düşüş yaşanacağına işaret ediyor. [3]
Meng Wanzhou’nun Amerika’ya iade
olması durumunda veya tutuklanma sürecinin devam etmesi halinde Çin’in
uygulayacağı politikalar nedeniyle borsada çok daha yüksek seviyelerde iniş
olması beklenmektedir. Bunun hem küresel bir etkisinin olacağı ve ticaret
savaşlarının yeniden doğacağı günler bizi beklemektedir.
Ticaret
Savaşları Yeniden Mi Doğuyor?
Çin Komünist Partisi(ÇKP), Global
Times gazetesinde ABD’nin Huawei’yi hedef alarak Çin ürünlerinin küresel
piyasasını etkilediği yorumunda bulundu.
Bu olayın hedefinin uluslarası alanda Çin ürünlerine olan itibarı
azaltmak olduğu nitelendiriliyor.
ABD Trump başkanlığında Çin’e 375
milyar dolarlık dış ticaret açığı vermesiyle Trump ticarette korumacı bir
politika izledi.
ABD ile Çin arasında 1 Mart’da Trump’ın çelik ithalatında yüzde 25, alüminyum
ithalatında yüzde 10 gümrük vergisi uygulamaya başlamasıyla bir ticaret savaşı
yankıları uyandırdı. Çin’de misilleme olarak
Amerika menşeli ürünlere ek gümrük vergisi getirmesiyle bir kriz oluştu.
Bu kriz Amerika ve
Çin’in ek vergileri arttırmasıyla
küresel etkisi bulunan ticaret savaşına dönüştü.
G20 zirvesinde Çin ve
Amerika’nın vergilerde 90 günlük askıya
alma uzlaşmasından saatler sonra Meng Wanzhou tutuklandı. Bu olay gündemi bitmek üzere olan ticaret savaşı küllerinden
yeniden mi doğacak? sorusuyla meşgul etti.
Çin bu tutuklamayı protesto etti
ve ilerleyen günlerde yapacağı politikaların sinyalini verdi.Eğer Kanada Meng’i
iade etmezse Çin’in uzlaşmaları bırakması söz konusu olabilir.
SONUÇ:
Amerika’nın korumacı
politikalarıyla dış ticaret açığını kapatamadığı görülmüştür. Bu bağlamda
Amerika hem dış ticaret açığını kapatmak hem de dünyanın en büyük pazarı
olabilme isteğini gerçekleştirebileceği politikalar izlemektedir.Bu nedenle
dünyanın en büyük 2. telefon üreticisi olan Huawei’nin finansal işler müdürü
Meng Wanzhou tutuklanmıştır. Buradan küresel piyasada önemli pazar oranına
sahip Çin menşeli Huawei firmasının uluslarası alanda itibarını azaltma olarak
sonuç çıkarabiliriz.
Meng, İran’a uygulanan yaptırımları deldiği iddasını
reddetmektedir.Çin, Meng’in serbest bırakılmaması halinde kısa vadade 90 günlük
ek gümrük vergilerin askıya alınması uygulamasını bırakıp, ticaret savaşlarının
ise devam edeceği potansiyel olarak görülmektedir. Uzun vadade ise Çin
uluslararası alanda karşımıza ‘süper güç’ olarak çıkabilecektir.
Bu olayda önemli bir ülke konumunda Kanada
gözükmektedir. Kanada’nın Meng’i Amerika’ya iade etmesi durumunda Çin ve Kanada
arasında bir kriz yaşanması söz konusu olabilir. Aynı zamanda Meng’in serbest
bırakılması halinde ise Amerika ve Kanada ilişkilerinde olumsuzluklar
yaşanabilir.
Elif YILMAZ
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
Bölgesel Analiz Topluluğu
Muğla/ Türkiye
[1] Anna Mehler Paperny, Ben Blanchard
Toronto/Beıjıng, 10 Aralık (Reuters)
Yorumlar
Yorum Gönder