FIRAT’IN DOĞUSUNA OPERASYON

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 31 Mart’taki yerel seçimlerden önce Suriye’de yeni bir operasyon yapılacağına dair öngörülere karşılık, Fırat’ın doğusunda birkaç gün içinde operasyon başlayacağını açıkladı. Peki bu açıklama dünya kamuoyunda nasıl karşılandı? Türkiye neden Fırat’ın doğusunda operasyon düzenleyecek? Türkiye’yi Fırat’ın doğusunda neler bekliyor’?

Afrin’ e yapılan Zeytin Dalı Harekatı’ndan sonra Fırat’ın doğusunda PYD/YPG liderliğinde özerk oluşuma son vermeye dönük operasyon olacağı sürekli gündemdeydi. 28-31 Ekim’de Kobani ve civarına sınırdan atışları yapılırken Erdoğan ‘operasyon planlarımız hazır’ demişti. Bunun üzerine bölgedeki Amerikan güçleri YPG ile birlikte devriye turları atmış, ardından Pentagon sınır boyunca 12 gözetleme noktası kurulacağını duyurdu. Türkiye’ye güvence olarak sunulan bu önlem, ABD’nin operasyona yeşil ışık yakma niyetinin olmadığını gösteriyor. Pentagon 12 Aralık’ta sınır hattında gözetleme noktalarının kurulduğunu duyurdu. Bu noktalarda Amerikan ve Fransız askerlerinin yanı sıra Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü YPG de bulunuyor. Bunun üzerine cumhurbaşkanı Erdoğan katıldığı Türk Sanayi Zirvesi’nde ‘ Birkaç gün içinde Fırat’ın doğusunu teröristlerden temizleyeceğiz.’ İfadesini kullandı.

Peki uluslararası kamuoyu bunu nasıl karşıladı?

Arap dünyası olayı yakından takip ediyor. Türkiye’nin bölgeye operasyonu, bölgede çıkar arayışı içinde olan Suudi Arabistan’ı ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni endişelendiriyor. El Savra gazetesi ‘ Türkiye’nin asıl amacının Suriye’de kontrolü genişletmek ‘ olduğunu yazdı. Rai Al Youm gazetesi ise Türkiye’yi harekata iten sebebin bölgedeki Suudi ve Birleşik Arap Emirlikleri faaliyetleri olduğunu yazdı. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya  Zaharova operasyona yönelik yaptığı açıklamada, ‘ Türk meslektaşlarımızla, terör karşıtı operasyonlar düzenlenmesi de dahil olmak üzere Suriye ile ilgili her konuda temas halindeyiz. ‘ dedi ve Rusya’nın Türkiye’ye destek verdiğini gösterdi. İran ise Türkiye’nin Suriye’ye bu kadar girmesinden rahatsız olduğunu belirtti. 17 Aralık’ta konuşma yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan Trump ile operasyon hakkında görüştüklerini ve olumlu cevap verdiklerini söyledi.

Türkiye neden Fırat’ın doğusuna operasyon düzenliyor?

Türkiye’nin üzerinde durduğu plan, Fırat ile Dicle arasındaki bütün şeritte 30-40 km derinliğinde bir tampon bölge kurmak. ABD ve Suudi Arabistan bölgeye silah ve kuvvet yığıyor PKK ve DAEŞ’ i destekliyor. Türkiye, Suriye’nin kuzeyinde kendi ulusal güvenliğini tehdit edecek bir terör koridoru oluştuğunu, PKK’nın Suriye kolu olarak gördüğü PYD/YPG’ ye özellikle Fırat’ın doğusunda müdahale edilmezse, telafisi imkansız sorunlar oluşacağını belirtiyor. BM anlaşmasını 51’inci maddesi uyarınca meşru müdafaa hakkını kullanarak PYD/YPG' yi etkisiz hale getirmek istiyor. Diğer sebepte gözlem noktalarıdır. Bu gözlem noktaları sanıldığının Türkiye’ye güvence olmasının aksine PKK’nın ABD’den Türkiye ile ilgili garanti istemesi üzerine kurulmaya başlandı. Bu kontrol noktaları etkili olaya başladığı andan itibaren çok hayati gerekçeler ortaya çıksa bile Türkiye YPG/PKK’ ya müdahale edemeyecektir. Ayrıca operasyonun diğer sebebi çatışmasızlık bölgesi oluşturulup mültecilerin bölgelere yerleştirilmesidir.

Türkiye’yi Fırat’ın doğusunda neler bekliyor?

Türkiye küresel bir güç değil, bölgesel bir güçtür. Suriye’de bulunan iki küresel güç olan  ABD ve Rusya ise PYD/YPG’ yi terör örgütü olarak görmeyip IŞID ile mücadelede kara gücü olarak kabul ediyorlar.  Bu nedenle Türkiye’nin bölgede bulunan küresel bir gücün desteğini almadan ve harekatın gerekliliğine dair uluslararası hukuka uygun tatmin edici  argümanlar geliştirmeden askeri harekata başlaması hedeflenen amaçlara ulaşılamamasına neden olabilir. Yani NATO ikna edilmeden yapılacak bir operasyon Türkiye’yi diplomatik açıdan zora sokabilir. Ayrıca Fırat’ın doğusuna yapılacak bir harekat İdlib mutabakatını bozabilir bu da yeni bir göç dalgasına sebep olabilir. AB ülkeleri ve Türkiye göçten en fazla etkilenen ülkelerdir. AB yeni bir göç dalgasını tetikleyecek harekata destek vermeyecektir. Çoğunluğunu radikal terör örgütü mensuplarının oluşturacağı bu yeni göç dalgası Türkiye’yi de güvenlik açısından olumsuz etkileyecektir.

Sonuç olarak bu operasyon uzun vadeye yayılarak yapılacaktır. Bölgede çok sayıda Amerikan üssü vardır ve iki NATO  üyesi ülkenin karşı karşıya gelme ihtimali vardır. Bu yüzden Zeytin Dalı ve Fırat Kalkanı Harekatı gibi olmayacaktır. Sürekli hareketlilik olmayabilir diplomasi ön plana çıkacaktır. Ayrıca Rusya ile de yoğun bir diplomasi yürütülecektir.

Merve SEVİMLİ

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ

KAYNAKÇA:

https://tr.sputniknews.com/columnists/201812131036615451-firatin-dogusu-operasyonu-astanayi-guclendirecek-ceyhun-bozkurt/

https://www.sabah.com.tr/galeri/turkiye/turkiye-neden-firatin-dogusuna-operasyon-duzenleyecek-iste-madde-madde-11-gerekce/11

https://tr.euronews.com/2018/12/17/turkiye-nin-firatin-dogusuna-muhtemel-bir-harekat-bolgesel-dengeleri-nasil-etkileyebilir
www.ensonhaber.com
www.bbc.com/turkce/haberler/dunya